Επιβραβεύω! Το κάνω, όμως, σωστά;

Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη την επιβράβευση. Για να μη χάσει, όμως, την αξία και την αποτελεσματικότητά της θα πρέπει αυτή να γίνεται με μέτρο και παράλληλα να τηρούνται πιστά κάποιοι κανόνες:

• Επιβραβεύουμε και την προσπάθεια, όχι μόνο την επιτυχία. Το παιδί πρέπει να πάρει το μήνυμα ότι δεν κρίνονται όλα μόνο από το αποτέλεσμα, αλλά από την όλη πορεία της δοκιμής. Έτσι θα μάθει να προσπαθεί για ένα στόχο.
• Είμαστε συγκεκριμένοι: Αντί να πούμε «Είσαι πολύ καλός στη ζωγραφική» μπορούμε να πούμε «Έκανες μια πολύ ωραία ζωγραφιά». Με αυτό τον τρόπο το παιδί αναγνωρίζει τι ακριβώς είναι αυτό που αξίζει επιβράβευση.
• Αν επιβραβεύουμε το παιδί για αυτονόητα πράγματα, τότε η επιβράβευση θα χάσει την αξία της.  Περιορίζουμε την επιβράβευση για κάτι νέο, για κάτι που δεν έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν από το παιδί. Ενθαρρύνουμε το παιδί να δοκιμάσει νέες δραστηριότητες και νέα πράγματα, όπως για παράδειγμα να μάθει να δένει  κορδόνια, ή να κάνει τα μαλλιά  πλεξούδα. Τα επιβραβεύουμε για την προσπάθεια, ακόμα κι αν κάνουν λάθη.
• Αποφεύγουμε τους επαίνους που περιλαμβάνουν «όρους» ή κρύβουν εκβιασμούς π.χ. «όταν φέρνεις καλούς βαθμούς σ' αγαπώ».
• Το παιδί δεν πρέπει να συνδέσει τη θετική συμπεριφορά του με την υλική επιβράβευση, γιατί έτσι μπορεί να φέρεται θετικά, μόνο όταν ξέρει ότι θα υπάρχει επιβράβευση τέτοιου είδους και αυτόματα δημιουργούμε μία κατάσταση στην οποία το παιδί κινητοποιείται από υλικά αγαθά και όχι από τα θετικά συναισθήματα της επιτυχίας. Γι’ αυτό αποφεύγουμε να το επιβραβεύουμε με χρήματα, δώρα ή άλλα υλικά αγαθά. Η επιβράβευση πρέπει να γίνεται λεκτικά ή σωματικά (Μπράβο, που προσπάθησες, που κατάφερες να…, που δοκίμασες να…, κλπ). Δίνουμε κάθε φορά έναν συγκεκριμένο και χαρακτηριστικό έπαινο, συνοδευόμενο (ανάλογα με την ηλικία του παιδιού) από μια  αγκαλιά, ένα φιλί, ή ένα χαμόγελο και οπτική επαφή, χωρίς όμως υπερβολές.
• Αν διαπιστώσουμε ότι το παιδί κάνει πράγματα μόνο και μόνο για να μας κάνει εντύπωση και να επιβραβευτεί, θα πρέπει να του εξηγήσουμε ότι πρέπει να προσπαθεί για το δικό του καλό και όχι για την κατάκτηση του  «τροπαίου».
• Επιβραβεύουμε το παιδί με αυθορμητισμό και με πειστικό τρόπο και όχι δίνοντας την εντύπωση, πως το κάνουμε χωρίς να το νιώθουμε ή χωρίς να το πιστεύουμε. Το να λέμε «μπράβο για την προσπάθειά σου!» όταν πραγματικά το παιδί έκανε σημαντική δουλειά, του δείχνει ότι οι αναγνωρίζουμε την αξία των προσπαθειών του. Ο έπαινος πρέπει πάντα να είναι γνήσιος. Τα παιδιά έχουν τον τρόπο να καταλαβαίνουν, πότε δεν είμαστε αληθινοί και όταν το καταλαβαίνουν,  χάνουν την πίστη τους σε μας.
• Αν, πάλι, η επιβράβευση απουσιάζει εντελώς από τις παιδαγωγικές μας μεθόδους, το παιδί, πιθανόν, να θεωρήσει ότι αδιαφορούμε για εκείνο.

Το ζητούμενο είναι η σωστή αναλογία συχνότητας, ποσότητας και κατάλληλου συγχρονισμού στην επιβράβευση.

Νίκη Λουκά B.A., M.Phil.

Ειδική Παιδαγωγός